Po 18 latach funkcjonowania Polski w Unii Europejskiej zdecydowana większość Polaków wciąż popiera nasze członkostwo we Wspólnocie. Jednak problemem są konflikty na tle praworządności, przez co głos Polski nie jest dostatecznie donośny także w innych kwestiach. Wprawdzie otwartość społeczeństwa na ukraińskich uchodźców zmieniła nieco perspektywę, jednak potencjał naszego kraju jest nieporównanie większy niż faktycznie odgrywana rola.
– Nasza pozycja po 18 latach członkostwa w Unii Europejskiej w momencie osiągnięcia dojrzałości jest bardzo mizerna. Szczególnie dzisiaj, w momencie wojny w Ukrainie, Polska mogłaby wypełniać pewną próżnię polityczną i odgrywać rolę chociażby w dyskusji na temat stowarzyszenia Ukrainy z Unią Europejską – mówi agencji informacyjnej Newseria Anna Radwan z Instytutu In.Europa, Polska 2050. – Niestety ze względu na konflikt praworządnościowy my tej siły przekonywania do pewnych polityk europejskich nie mamy. Polska będąc w ciągłym konflikcie z instytucjami europejskimi, jest niewiarygodnym graczem na polu europejskim.
Zdecydowana większość Polaków nadal popiera członkostwo Polski w Unii. Według ostatniego badania CBOS z października 2021 roku odsetek zwolenników UE sięga 88 proc., a przeciwników tylko 6 proc. Od początku drugiej dekady Polski w Unii, czyli od 2014 roku, poparcie nie spadło w tym badaniu poniżej 80 proc., a odsetek przeciwników UE nie przekroczył 13 proc. Największymi sceptykami są obecnie osoby pracujące w rolnictwie (16 proc.), osoby najbardziej religijne (14 proc.) i elektorat Konfederacji (25 proc.). Takie dane możemy znaleźć w opracowaniu Instytutu In.Europa „Osiemnaście lat Polski w Unii Europejskiej”.
Mimo to zmiany przeprowadzane przez Zjednoczoną Prawicę w sądownictwie, ale też narracja rządzącej partii, deprecjonująca Wspólnotę Europejską, osłabiają pozycję Polski w Unii, a Unii w Polsce.
– To, co dzisiaj najbardziej nam przeszkadza w byciu wiarygodnym i mocnym partnerem na arenie europejskiej w kontaktach z Brukselą, to jest ciągły konflikt na płaszczyźnie praworządności, to jest oskarżanie Unii Europejskiej o wszelkie zło, które się dzieje – podkreśla Anna Radwan. – Przypomnijmy, że chociażby na początku pandemii to Unia była oskarżana o to, że nieadekwatnie reaguje na konieczność chociażby dostarczenia szczepionek, okazało się, że to właśnie dzięki wspólnym zakupom europejskim te szczepionki do nas dotarły. Ale każdy pretekst, żeby kompensować swoje słabości, jest wykorzystywany i Unia jest pokazywana jako ten zły partner i ten, który jest winny wszystkim naszym słabościom.
Rząd też często przypominał, że Unia Europejska nie wspiera Polski w finansowaniu uchodźców z Ukrainy.
– Na pewno jesteśmy postrzegani jako państwo niezwykle otwarte wobec uchodźców, tzn. społeczeństwo, które otworzyło swoje domy, które otworzyło opiekę zdrowotną, edukację, pieniądze na rzecz uchodźców. I to niewątpliwie jest zasługa społeczeństwa – podkreśla przedstawicielka Instytutu In.Europa. – Jeżeli chodzi o akcesję i dalszą drogę europejską Ukrainy, wydaje mi się, że to będzie w znacznej mierze zależało od wiarygodności rządu polskiego w Brukseli, a jak na razie z tym jest ciężko.
Przykładem może być ostatnio zapalone przez Komisję Europejską „zielone światło” dla polskiego planu KPO, przedstawiane jako wielki sukces. Są tylko dwa problemy: po pierwsze, mamy do wypełnienia 115 „kamieni milowych”, uzupełnionych o wskaźniki, co daje razem 280 wymogów. To wprawdzie mniej niż Włochy czy Hiszpania, ale wykonalność niektórych z nich wydaje się mocno wątpliwa, jak przejście z aut spalinowych na elektryczne, cofnięcie zmian w sądownictwie czy podniesienie efektywnego wieku emerytalnego. Po drugie, przewodnicząca KE Ursula von der Leyen spotkała się z krytyką w Parlamencie Europejskim, przygotowano nawet wniosek o odwołanie Komisji Europejskiej w razie, gdyby pieniądze do Polski popłynęły.
– Możemy dzisiaj odgrywać rolę na poziomie współpracy i dialogu europejskiego przede wszystkim w aspekcie członkostwa Ukrainy w Unii Europejskiej. Oczywiście to członkostwo nie nastąpi w najbliższych miesiącach czy latach, ale Polska jest, ze względów geopolitycznych, historycznych, różnych powodów, idealnym ambasadorem czy prowadzącym Ukrainę na ścieżkę europejską – uważa Anna Radwan.
