Ostatni moment na przyjęcie standardów ochrony małoletnich w placówkach pracujących z dziećmi. Przepisy mają pomóc walczyć ze zjawiskiem przemocy wobec najmłodszych

15 sierpnia mija termin wprowadzenia standardów ochrony małoletnich (SOM) we wszystkich instytucjach pracujących z dziećmi. Poza oczywistymi placówkami, takimi jak szkoły, przedszkola czy kluby sportowe, obowiązek ten dotyczy także np. hoteli czy szpitali. Wdrożenie przez te instytucje odpowiednich procedur zapobiegawczych i interwencyjnych ma doprowadzić docelowo do zmniejszenia skali przemocy i nadużyć wobec najmłodszych. – Standardy ochrony małoletnich przez to, że są obowiązkowe i dotyczą tak wielu organizacji i instytucji, będą prawdziwą zmianą społeczną, o ile świadomie podejdziemy do ich przygotowania i wdrażania – podkreśla Agata Sotomska z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Nowe przepisy, oparte na nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich, wymagają, aby wszystkie instytucje działające na rzecz dzieci wprowadziły określone zasady i procedury mające na celu ochronę najmłodszych przed przemocą i wykorzystywaniem. Mają one zwiększyć szanse na zapobieganie krzywdzeniu dzieci lub wczesne wykrywanie takich zjawisk. Regulacja weszła w życie 15 lutego br. i wprowadziła półroczny okres przejściowy na wdrożenie procedur.

– Standardy ochrony małoletnich to zbiór zasad i procedur, które mają sprawić, że placówki, w których dzieci przebywają bądź mogą przebywać, będą dla nich bezpieczne i uważne na dobrostan dziecka, również w sferze domowej. Standardy ochrony małoletnich dotyczą wszystkich placówek, w których dzieci mogą spędzać czas lub które działają na rzecz dzieci – to nie tylko placówki oświatowe, kluby sportowe, instytucje kultury, ale także hotele czy placówki medyczne – mówi agencji Newseria Biznes Agata Sotomska, koordynatorka programu Standardy Ochrony Dzieci z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Standardy powinny obejmować zarówno działania profilaktyczne, jak i interwencyjne. W tych pierwszych chodzi m.in. o zasady bezpiecznych relacji pracowników z dziećmi. Przepisy rozszerzają obowiązki związane z uzyskaniem informacji o osobach zatrudnianych czy dopuszczanych do działań na rzecz nieletnich, m.in. o obowiązek przedłożenia pracodawcy informacji z Krajowego Rejestru Karnego.

– Zasady bezpiecznej rekrutacji mają na celu weryfikowanie osób, które będą pracować z dziećmi, pod kątem ich niekaralności, żebyśmy mieli pewność, że dorośli, którzy są dopuszczani do pracy z dziećmi, nie stanowią dla nich zagrożenia. Z kolei zasady bezpiecznych relacji określają to, jakie zachowania wobec najmłodszych są akceptowalne bądź pożądane, a na jakie absolutnie nie ma zgody w naszej instytucji – tłumaczy ekspertka.

Dzięki wdrożonym procedurom interwencyjnym personel powinien potrafić odpowiednio reagować na podejrzenia przemocy wobec dziecka zarówno w placówce, jak i w jego rodzinie. Szkolenia personelu powinny obejmować identyfikowanie sytuacji mogących prowadzić do krzywdzenia dziecka oraz rozpoznawanie jego symptomów, a także opracowywanie planu wsparcia dla skrzywdzonego dziecka.

– Chodzi o to, aby personel wiedział, na jakie sytuacje reagować i co w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka należy zrobić, aby jak najszybciej przerwać potencjalną przemoc. Procedury określają zarówno to, do kogo należy zgłosić podejrzenie krzywdzenia, ale także jakie instytucje, organy zewnętrzne należy poinformować – wskazuje Agata Sotomska.

Co więcej, w placówce, która wdrożyła SOM, również wszystkie dzieci dowiadują się, jak unikać zagrożeń w kontaktach z dorosłymi i rówieśnikami – w realnym świecie oraz w internecie, mają stały dostęp do informacji, gdzie szukać pomocy w trudnych sytuacjach życiowych, ale też rodzice dowiadują się, jak wychowywać dziecko bez przemocy i uczyć je zasad bezpieczeństwa.

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało wzór standardów ochrony małoletnich wraz z wytycznymi dotyczącymi ich treści. Procedury powinny być dostosowane do specyfiki działania danego podmiotu oraz skali jego działalności.

– Dużo organizacji czerpało swoją wiedzę z gotowych rozwiązań znalezionych w internecie, nie przekładając ich na swoją specyfikę, co powodowało pewien opór związany z tym, że te zasady nie odzwierciedlały praktyki danej organizacji. Dlatego podkreślamy, żeby świadomie podejść do opracowywania takich zasad, przedyskutować je w kręgu całego zespołu, ale też porozmawiać z dziećmi, bo to one są w stanie powiedzieć, przy jakich zachowaniach i okolicznościach będą się czuły bezpieczne – mówi koordynatorka programu Standardy Ochrony Dzieci z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Jak dodaje, wiele wątpliwości budziły także kwestie bezpiecznej rekrutacji.

– Jednym z większych problemów, które zgłaszały do nas organizacje pracujące z dziećmi, jest to, których członków personelu weryfikować, czy dotyczy to wyłącznie osób, które bezpośrednio pracują z dziećmi, czy też dotyczy to osób, które mogą mieć incydentalny kontakt z dzieckiem. Naszą rekomendacją w takich sytuacjach jest wykonanie analizy ryzyka, która pozwoli ocenić, na ile kontakt tej osoby dorosłej mógłby się wiązać z potencjalnym zagrożeniem dobra dziecka – wyjaśnia Agata Sotomska. – Standardy ochrony małoletnich to nowe rozwiązanie i jak każda zmiana wiążą się z pewnymi wyzwaniami i problemami, natomiast nie są to zagadnienia, którym nie są w stanie sprostać organizacje na co dzień pracujące z dziećmi.

Niedopełnienie obowiązku wprowadzenia standardów ochrony małoletnich zgodnie z ustawą będzie podlegało karze grzywny. W przypadku pierwszej kontroli będzie to 250 zł. W przypadku ponownego zaniedbania obowiązku wprowadzenia standardów ochrony nieletnich grzywna będzie nie niższa niż tysiąc złotych.

– Od 15 sierpnia tego roku każda organizacja nadzorująca czy prowadząca daną placówkę lub organizację ma prawo kontrolować wprowadzenie standardów ochrony małoletnich, ma prawo kontrolować, czy zatrudniany personel był weryfikowany w rejestrach pod kątem niekaralności. Za niespełnienie tych wymogów będą nakładane kary grzywny, jak również możliwa jest kara ograniczenia wolności bądź nawet aresztu dla osób, które obowiązków nie dopełniły – przypomina ekspertka.

Jednak kluczowe jest nie tylko opracowanie samego dokumentu, ale także jego wdrożenie, szkolenie personelu czy wyznaczenie w podmiocie osób odpowiedzialnych za jego wdrażanie. Co istotne, standardy  muszą być regularnie monitorowane i aktualizowane, aby zapewnić ich efektywność.

– Standardy ochrony małoletnich przez to, że są obowiązkowe i dotyczą tak wielu organizacji i instytucji, wnoszą prawdziwą zmianę społeczną, jeżeli tylko świadomie podejdziemy do ich przygotowania i wdrażania – ocenia Agata Sotomska.

Dane Policji wskazują, że w 2023 roku wypełniono ponad 62 tys. formularzy Niebieskiej Karty, a liczba osób doznających przemocy domowej wyniosła blisko 78 tys., z czego ponad 17 tys. to dzieci. Jak wynika z „Diagnozy przemocy wobec dzieci 2023” Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, 79 proc. dzieci i nastolatków doświadczyło choć raz w swoim życiu przemocy lub zaniedbania. Najczęściej zgłaszane były: przemoc ze strony rówieśników (66 proc.), przemoc ze strony bliskiego dorosłego (32 proc.) i wykorzystanie seksualne bez kontaktu fizycznego (26 proc.). Zgodnie z danymi wewnętrznymi fundacji tylko w 2022 roku temat przemocy i krzywdzenia został poruszony w ponad co ósmym kontakcie (12 proc.) nawiązanym przez młode osoby z telefonem zaufania dla dzieci i młodzieży. 

Lifestyle.newseria.pl