Innowacyjna medycyna potrzebuje kobiet
Kobiety stanowią zaledwie jedną trzecią absolwentów kierunków przyrodniczych, technicznych, inżynieryjnych i matematycznych w Europie, jednak tylko 15,5% założycielek nowych firm kontynuuje karierę zawodową w tym obszarze. Pomimo to wciąż istnieje wiele pozytywnych trendów, które warto przytoczyć z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet i Dziewcząt w Nauce, przypadającego 11 lutego. Według analiz EIT Health, coraz więcej kobiet-innowatorek rozwija z sukcesem start-upy w dziedzinie biotechnologii czy sztucznej inteligencji w medycynie.
W 2015 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych ustanowiła dzień 11 lutego Międzynarodowym Dniem Kobiet i Dziewcząt w Nauce, aby zachęcić kobiety do częstszego wybierania kierunków kształcenia związanych z nauką, technologią, inżynierią i matematyką (razem często określanych jako tzw. STEM). Zgodnie z raportem Komisji Europejskiej: Women in Digital Scoreboard 2021, w Europie tylko około jedna trzecia absolwentów kierunków STEM to kobiety. Ta różnica pomiędzy absolwentami różnych płci znajduje także odzwierciedlenie w sektorze przedsiębiorstw, ponieważ kobiety są założycielkami jedynie 15,5% nowych firm w UE.
Z badania przeprowadzonego niedawno w Europie Środkowo-Wschodniej wynika, że tylko 1% kapitału trafia do start-upów, których założycielkami są kobiety i tylko 5% do zespołów złożonych z przedstawicieli obu płci, a nie wyłącznie z mężczyzn. Tymczasem statystyki pokazują, że w regionie Europy Środkowo-Wschodniej kobiety kierujące start-upami efektywniej korzystają z przyznawanych funduszy czy dotacji. Wyprzedzają mężczyzn pod względem produktywności kapitału, generując z każdego 1 euro przyznanego im finansowania przychody o 96% wyższe niż start-upy założone wyłącznie przez mężczyzn.
Innowacyjna medycyna i opieka zdrowotna: obiecujący obszar dla specjalistek płci żeńskiej
Kobiety stanowią zdecydowaną większość (70 – 80%) pracowników służby zdrowia w Europie. A region Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej może się poszczycić najwyższym spośród krajów rozwiniętych wskaźnikiem kobiet-lekarzy. W krajach Grupy Wyszehradzkiej, czy krajach bałtyckich, a także w Słowenii i Portugalii większość lekarzy to kobiety – znacznie powyżej średniej OECD, wynoszącej 49%. Chociaż doświadczenia zawodowe kobiet-lekarzy mogą je predestynować do wprowadzania innowacyjnych zmian w sektorze ochrony zdrowia, ich dokonaniom w dziedzinie przedsiębiorczości poświęca się mniej uwagi niż dzieje się to w przypadku mężczyzn. Przynajmniej tak było dotychczas. Jednak z analiz EIT Health z ostatnich lat wynika, że nastąpił wzrost liczby kobiet-przedsiębiorców w sektorze innowacji w medycynie i ochronie zdrowia.
„Pracując ze start-upami z Europy Środkowej i Wschodniej obserwujemy trzy silne trendy. Po pierwsze, na europejskich scenach start-upowych coraz częściej widać kobiety wywodzące się z laboratoriów z solidnym doświadczeniem badawczym. Nawet jeśli od razu nie posiadają wiedzy biznesowej, jest to coś co pomagamy im efektywnie nadrobić. To dodaje wiatru w żagle. Równolegle jednym z obszarów, na który zwracają uwagę fundusze inwestycyjne jest struktura zespołu, jego zróżnicowanie kompetencyjne i obecność kobiet. Po trzecie, do świata start-upowego wkraczają kobiety-inwestorki, które są skłonne do inwestowania w zespoły zarządzane przez kobiety” – mówi Monika Toth, Dyrektor Regionalnego Programu Innowacji (RIS) w EIT Health InnoStars, europejskiej organizacji wspierającej rozwój innowacji w sektorze medycyny i ochrony zdrowia.
EIT Health prowadzi kilka programów mających na celu wzmocnienie pozycji kobiet-przedsiębiorców. Jednym z nich jest Women Entrepreneurship Bootcamp, skierowany do start-upów, spin-offów czy małych i średnich przedsiębiorstw, których zarządy składają się w całości lub w części z kobiet. Program jest realizowany przez IESE Business School, Instytut Pedro Nunes i NUI Galway i zapewnia intensywne szkolenie, dostęp do networku i mentoringu. Aktualnie EIT Health przyjmuje zgłoszenia do wzięcia udziału w tym programie do 14 marca b.r.
Trzeba to zobaczyć, aby się przekonać
„Im częściej będziemy nagłaśniać historie drogi do sukcesu innowatorek, badaczek, start-uperek, tym większa szansa, że w ich ślady pójdą kolejne kobiety. Budowanie społeczności gotowej otwarcie rozmawiać o błędach, wnioskach, najlepszych praktykach – może być bezcenne” – dodaje Monika Toth. Wśród międzynarodowej społeczności EIT Health jest coraz więcej tego typu oddolnych działań i start-uperek gotowych dzielić się swoimi doświadczeniami.
Należy do nich Joana Melo, młoda start-uperka z Portugalii. Prowadzona przez nią firma NU-RISE skupia się na innowacyjnych rozwiązaniach poprawiających bezpieczeństwo i precyzję radioterapii. Z kolei jej rodaczka Joana Paiva jest współzałożycielką i szefową ds. technologii iLof. Wykorzystując biofotonikę i sztuczną inteligencję, Joana razem z zespołem opracowuje nieinwazyjne rozwiązania mające zastosowanie w badaniach przesiewowych pacjentów z chorobą Alzheimera w celu efektywniejszego typowania ich do testów klinicznych. W 2020 roku Joana Paiva znalazła się na liście Forbes 30 Under 30 Europe w kategorii Science & Healthcare, a jej start-up otrzymał 2 mln EUR dofinansowania w ramach europejskiego programu Wild Card, a także 1 mln USD od Microsoft & Mayfield Fund.
W 2021 na liście 100 najbardziej wpływowych kobiet magazynu Forbes znalazła się także Polka – dr Magdalena Jander, prezes zarządu i współzałożycielka start-upu UVera, zdobywycy nagród EIT Health Catapult i InnoStars Awards. UVera pracuje nad zrewolucjonizowaniem przemysłu kosmetycznego i komercjalizacją naturalnej substancji UV protekcyjnej, która chroni przez pełnym spektrum promieniowania słonecznego. To innowacyjne rozwiązanie opiera się na cyjanobakterii, która ma już ponad 2 miliardy lat i wykształciła perfekcyjny i naturalny proces ochrony przed promieniowaniem. Jest on w 100% naturalny, nieszkodliwy dla człowieka i środowiska, i z powodzeniem może pomóc wyeliminować rakotwórcze substancje, nadal stosowane w przemyśle kosmetycznym, a także ochronić rafy koralowe. Co więcej cała produkcja jest ekologiczna i jest przykładem gospodarki cyrkulacyjnej.
„Naszym celem jest wyprodukowanie na dużą skalę substancji wykazującej silne działanie protekcyjne i jednocześnie w 100% przyjaznej środowisku, która nie tylko nie będzie miała negatywnego wpływu na rafy koralowe czy życie organizmów morskich, ale będzie również produkowana w sposób w pełni zrównoważony. Podczas produkcji pochłaniamy tony CO2 i uwalniamy tyle samo tlenu. Dodatkowo jako produkt uboczny powstaje żyzna biomasa, którą planujemy wykorzystać w rolnictwie.” – wyjaśnia Magdalena Jander. Jej zdaniem potrzebujemy systemowej zmiany w edukacji. Umiejętność krytycznego myślenia rozwijana od najmłodszych lat, zwłaszcza u dziewczynek i nastolatek, jest niezbędna, jeśli chcemy zwiększyć udział kobiet w tzw. naukach STEM. W szkołach brakuje drążenia, wnikania, przestrzeni na zadawanie trudnych pytań. „Często chodzi po prostu o to, by w odpowiednim momencie złapać bakcyla odkrywcy. Wzbudzić ciekawość, znaleźć samemu drogę, a nie metodą podajnikową wtłaczać formułki” – powiedziała dr Jander.
Według ankiety przeprowadzonej przez Microsoft w grupie 11,5 tys. młodych kobiet z 12 krajów europejskich, dziewczynki w wieku 11-12 lat są tak samo zainteresowane przedmiotami STEM jak chłopcy. Jednak ulega to zmianie, gdy osiągają wiek 15-16 lat. Według OECD, tylko 5% dziewcząt w tym wieku deklaruje chęć rozwijania kariery w dziedzinie informatyki lub inżynierii, gdy tymczasem wśród chłopców odsetek ten wynosi 18%. Z przeprowadzonego przez Microsoft badania wynika także, że wzorce innych kobiet, które odniosły sukces w dziedzinie STEM przekładają się na zainteresowanie dziewcząt wyborem takiej kariery w stopniu podobnym jak praktyczne doświadczenie i możliwość przeprowadzania eksperymentów na lekcjach w szkole lub w ramach zajęć pozalekcyjnych.
Kobiety-założycielki coraz częściej troszczą się o zrównoważony rozwój
UVera nie jest jedyną firmą, dla której zrównoważony rozwój stanowi priorytet. Inny, założony przez kobiety, litewski start-up CasZyme zajmuje się opracowywaniem narzędzi zwiększających zastosowanie CRISPR (Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats) w badaniach poświęconych edytowaniu genów. CRISPR jest już z powodzeniem stosowany w sektorze ochrony zdrowia m.in. w chorobach genetycznych i onkologicznych. Okazuje się, że tzw. technologia „nożyc genetycznych” – może również odegrać ważną rolę w walce ze zmianami klimatu. Według założycielki start-upu dr Moniki Paule, można je wykorzystać do uprawiania odpowiednich ilości żywności w skali lokalnej w niemal każdych warunkach klimatycznych, co z kolei może zmniejszyć potrzebę wykorzystywania transportu, a tym samym zredukować ślad węglowy.
Zdaniem Moniki Paule, doktora nauk społecznych z doświadczeniem w rozwoju biznesu high-tech i transferze technologii w przemyśle biotechnologicznym, „musimy tak przekształcić przemysł biotechnologiczny, aby sprzyjał on przedstawicielom obydwu płci.”
# # #
EIT Health to organizacja działającą z ramienia Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT), utworzonego przez Unię Europejską w 2008 r. w celu wzmocnienia zdolności Europy do innowacji. EIT Health to największe w Europie partnerstwo publiczno-prywatne działające w obszarze innowacyjnej medycyny i opieki zdrowotnej. Ponad 150 wiodących firm, uczelni wyższych, centrów badawczo-rozwojowych z całej Europy rozwija wspólne projekty innowacyjne, które są testowane i wdrażane w ramach systemów opieki zdrowotnej. Do tej pory EIT Health przeszkolił 11 tysięcy studentów, lekarzy, naukowców, przedsiębiorców, wdrożył na rynek ponad 55 konkretnych rozwiązań, udzielił wsparcia ponad 600 najlepszym europejskim startupom i pomógł uzyskać finansowanie inwestorskie w wysokości ponad 100 mln euro dla najbardziej obiecujących projektów.
EIT Health InnoStars: to jeden z siedmiu obszarów, gdzie obecne jest EIT Health. Obejmuje ono połowę Europy, w tym Polskę, Węgry, Włochy i Portugalię oraz dodatkowe państwa włączone w program EIT Health Regional Innovation Scheme (RIS): Kraje Bałtyckie, Chorwację, Słowację, Czechy, Słowenię, Grecję i Rumunię. To kraje, w których według European Innovation Scoreboard (EIS) tempo innowacji jest średnie i wymaga stymulacji. EIT Health InnoStars koncentruje się na promocji przedsiębiorczości, innowacjach i edukacji w dziedzinie ochrony zdrowia, zdrowego życia oraz aktywizacji osób starszych. W Polsce EIT Health InnoStars współpracuje z partnerami: Uniwersytetem Medycznym w Łodzi, Gdańskim Uniwersytetem Medycznym, Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii. Więcej: https://eithealth.eu/in-your-region/innostars/
EIT Regional Innovation Scheme Programme (EIT RIS) to europejski program dla regionów rozwijających się w obszarze innowacji, stworzony przez Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT). W obszarze medycyny i ochrony zdrowia program działa od 2016 r. i jest koordynowany przez EIT Health InnoStars. Na program składa się 13 lokalnych hubów EIT Health z Europy Centralnej, Wschodniej i Południowej. Huby działają jako punkty dostępu do europejskiej sieci najlepszych uniwersytetów i firm komercyjnych, oraz prowadzonych przez nie projektów. Cel programu to stymulowanie innowacji w obszarze medycyny i ochrony zdrowia, odkrywanie unikalnych innowacji oraz wsparcie lokalnych przedsiębiorców, a także umożliwianie im uczestnictwa w europejskich programach, konkursach i proinnowacyjnych projektach.
EIT Health: Together for healthy lives in Europe